Leden

19e Vergadering (2024)

26 oktober 2024, 13.00-17.00 uur, Mannenzaal van het St. Pieters en Blokland Gasthuis (Amersfoort).

- Lezingen

Thema: Van barmhartige zorg tot ziekenhuis

• Eric Prins, Zorg en dagelijks leven in de Mannenzaal.
• Eddy Houwaart, Van barmhartigheid tot topklinisch ziekenhuis.
• Tim Riswick, Ziekenhuiszorg in de vroegmoderne tijd.
• Tim Debroyer, Verpleegzorg voor tuberculosepatiënten.

Lezingen en teksten

• introductie artikel (pdf)
• toelichting op de gastelingen (pdf)
• presentatie Marten van Wijhe (pdf)
• presentatie Tim Riswick (pdf)
• presentatie Eddy Houwaart (pdf)
• artikel M.J. van Lieburg 1993 (pdf)

Foto's

18e Vergadering (2024)

23 maart 2024, 13.00-17.00 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).

- Lezingen

Thema: Van oude ziektes, de dingen die voorbijgaan

• Petrie Roodbol (voorzitter)
  Welkomstwoord
• Timo Bolt
  Wijzigende concepten van ziekte en gezondheid
• Toine Pieters
  Geneesmiddel reclames 1800-2021, medicijnen die verdwenen
• Rien Vermeulen (namens Matthé Burger)
  Hysterie, een diagnose die verdween
• Mart van Lieburg
  De historische atlas van de ziekten in Nederland: het Thijssenproject (1824).

- Foto's

• 
• Timo Bolt (Erasmus MC), Wijzigende concepten van ziekte en gezondheid. In de loop van de tijd kan een ziekte zich anders gaan manifesteren en verandert het inzicht alsook de maatschappelijke perceptie van de ziekte. Moderne voorbeelden zijn HIV-infectie en kanker. Het natuurlijk beloop van een ziekte kan geheel uit het zicht verdwijnen. Door verbeterde therapie verandert het beeld van acuut levensbedreigend in een chronische aandoening. Maatschappelijke veranderingen uiten zich in de verschuiving van therapie naar vroege opsporing en vervolgens naar preventie en risico reductie.

• 
• Toine Pieters (Universiteit Utrecht), onderzocht geneesmiddel reclames uit een ruime periode van 1800-2021 en nam ons mee naar het damesblad Margriet, maar ook het NTvG en toonde dat de reclames sterk rolbevestigend waren. Aandoeningen als ‘vrouwenvermoeidheid’  werden achtereenvolgend bestreden met opiaten, barbituraten en benzodiazepines.

• 
• Rien Vermeulen (mede namens Matthé Burger), Hysterie, een diagnose die verdween. Opmerkelijk in dit verhaal zijn de uitgebreide en exacte criteria waaraan de diagnose hysterie moest voldoen en de wisselende frequentie waarmee dit beeld werd gezien. Ziekten waarvan geen anatomisch substraat aantoonbaar is kunnen echter zeer invaliderend en stigmatiserend zijn en worden tegenwoordig behandeld als functionele neurologische stoornissen, zoals beschreven in zijn boek ‘tussen de oren’.

• 
• Mart van Lieburg (TMGN), De historische atlas van de ziekten in Nederland: het Thijssen-project (1824).

17e Vergadering (2023)

28 oktober 2023, 10.00-16.00 uur, Amersfoort (programma).

- Lezingen

Thema: Het gehoororgaan

• Petrie Roodbol (voorzitter)
  Welkomstwoord
• Mayra Murkens
  De gezondheidstransitie in 'hekkensluiter' Maastricht, 1864-1955
• Ruben Verwaal
  Dove dokters in de vroegmoderne tijd
• Mart van Lieburg
  De doveninstituten in de medische geschiedenis
• Kees Graamans
  De eerste transatlantische vlucht: fysiologische overwegingen

16e Vergadering (2023)

1 april 2023, 10.00-16.00 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).

- Lezingen

Zie de video-opnames, voor zover beschikbaar (link)

• Anno van der Tol, chirurg in ruste
  Een blik in het chirurgische leven van een generatie
  
• Marga Spil, historisch onderzoeker
  Lijkenvoorziening van de universiteiten 1840-1900
• Marten van Wijhe, anesthesioloog in ruste*
  Uit de geschiedenis van de kinderanesthesie
  *Deze spreker moest onverwacht de aangekondigde spreker (Toine Pieters) vervangen met een voordracht die hij eerder elders had gehouden. 

- Algemene ledenvergadering

1. Opening door de voorzitter; 2. Vermeldingen van verhindering; 3. Vaststellen agenda; 4. Verslag ALV 29 oktober 2022; 5. Mededelingen van de voorzitter; 6. Bestuurszaken: voordracht Gert Prins; 7. Financiën: jaarverslag 2022, verslag kas commissie, benoemen lid kascommissie 2024; 8. Secretariaat: jaarverslag 2022; 9. Najaarsvergaderingen 2023, bijeenkomst met de SFHM op 16 september in Leiden en de najaar ALV op 28 oktober (locatie volgt); 10. Presentatie vernieuwde website; 11. Rondvraag, wvttk; 12. Sluiting.

15e Vergadering (2022)

29 oktober 2022, 10.00-16.00 uur, Leerhotel Het Klooster, Amersfoort (programma).

- Lezingen

Thema: Opleiding

• Petrie Roodbol, Opening
  
• Hugo Schalkwijk (publiekshistoricus, conservator Museum voor Verpleging en Verzorging FNI, promovendus Fontys Hogescholen).
  Kroonjuweel of overbodige luxe? De turbulente aanloop naar een hogere opleiding verpleegkunde
  
• M.Y. Berger (huisarts, hoogleraar Huisartsgeneeskunde UMCG)
  De opleiding tot huisarts
  
• J.Th.A. Knape (emeritus hoogleraar Anesthesiologie Utrecht, lid kring Geschiedenis NVA)
  De opleiding tot medisch specialist
  
• J.H.A.M. Mutsaers (fysiotherapiedocent, manueel therapeut, bestuurslid KNGF, Brabander, hobbycartoonist)
  The good, the bad and the ugly
  
• Annemieke van Drenth (historisch pedagoog, Instituut Pedagogische Wetenschappen Leiden)
  De ontdekking van het speciale kind. Over de 19e eeuwse Idiotenschool van Ds. Van Koetsveld.
  

- Algemene ledenvergadering

1. Opening door de voorzitter; 2. Vermeldingen van verhindering; 3. Vaststellen agenda; 4. Verslag ALV 6 april 2022 (bijlage); 5. Mededelingen van de voorzitter; 6. Bestuurszaken: aftreden Astrid Fintelman, voordracht John Soedirman; 7. Financiën; 8. Secretariaat; 9. Voorjaarsvergadering 2023; 10. Voorbereiding gezamenlijke bijeenkomst met de SFHM, 16 september 2023 in Leiden; 11. Rondvraag, w.v.t.k.; 12. Sluiting.

14e Vergadering (2022)

6 april 2022, 13.00-17.00 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).

- Lezingen

Thema: De organisatie van de gezondheidszorg

Zie de video-opnames, voor zover beschikbaar (link)

• Nele Beyens
  Over de biografie van Els Borst
  
• Petrie Roobol
  De plaats en teloorgang van de verpleegkundig directeur in de Nederlandse ziekenhuizen
  

- Algemene ledenvergadering

xxxxxxxxxx

13e Vergadering (2022)

29 januari 2022 (uitgestelde vergadering najaar 2021), 13.30-17.00 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).

- Lezingen

Thema: Het stinkt! De medische geschiedenis van de reuk en het ruiken

Zie de video-opnames, voor zover beschikbaar (link)

• Prof. Dr. Petrie Roobol, voorzitter NVMG
  Welkom en introductie
  
• Prof. Dr. Inger Leemans, hoogleraar cultuurgeschiedenis VU Amsterdam,
  Speurneus. Hoe kunnen we meer te weten komen over geuren en medische reuktechnieken uit het verleden?
  
• Prof. Dr. Mart van Lieburg, em hoogleraar medische geschiedenis
  Neuzen in medische boeken: over reuk en ruiken in de medische geschiedenis
  
• Drs. Wim Rakhorst, bestuurslid Stichting Farmaceutisch Erfgoed en de Kring Geschiedenis van de Pharmacie in de Benelux
  Geur in de farmacie: haalt de apotheker daar zijn neus voor op?
  

- Algemene levenvergadering

1. Opening en mededelingen; vaststellen van de agenda; 2. Verslag vorige ALV, 10 april 2021 (zie bijlage 1); 3. Mededelingen voorzitter; 4. Bestuurssamenstelling voordracht; a. Kees Graamans 2e termijn; b. Anton de Weijer penningmeester; 5. Activiteiten 2021: a. Nieuwsbrief en website, b. Cursus 2021, c. Franse zustervereniging SFHM; 6. Financiën: a. Jaarrekening 2020, b. Verklaring kas commissie, c. Begroting 2022; 7. Beleidsplan 2021-2024; 7. W.v.t.t.k./rondvraag; 8. Sluiting vergacering.

12e Vergadering (2021)

10 april 2021, 13.30-17.00 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).
In verband met de Corona-pandemie verplaatst naar 29 janauri 2022.

- Lezingen

Thema: Caleidoscoop op de praktijk

Zie de video-opnames, voor zover beschikbaar (link)

• Michiel Eijkman (tandarts, hoogleraar Sociale Tandheelkunde en Voorlichtingskunde ACTA, UvA)
  Beroemde Tandartspatiënten uit het verleden en andere wetenswaardigheden uit het tandheelkundige verleden
  
• Erik Jan Tjalsma (dierenarts Dierenkliniek Emmeloord)
  De geschiedenis van de diergeneeskundige praktijk
  
• Loes Schultz (verloskundige en historicus)
  Kiezen of verliezen. Bevallen thuis of in ziekenhuis: een historische  ontwikkeling
  

- Algemene Ledenvergadering

1. Opening door de voorzitter; 2. Vermeldingen van verhindering; 3. Vaststellen agenda;  4. Verslag ALV 6 april 2022 (bijlage); 5. Mededelingen van de voorzitter; 6. Bestuurszaken: aftreden Astrid Fintelman, voordracht John Soedirman; 7. Financiën; 8. Secretariaat; 9. Voorjaarsvergadering 2023; 10. Voorbereiding gezamenlijke bijeenkomst met de SFHM, 16 september 2023 in Leiden; 11. Rondvraag, w.v.t.t.k.; 12. Sluiting.

11e Vergadering (2020)

28 november 2020, 13.00-18.00 uur, Rijksmuseum Boerhaave (Leiden) (programma).

- Lezingen

Thema: De huidige pandemie en de geschiedenis

Zie de video-opnames, voor zover beschikbaar (link)

• Frank Huisman
• Leo van Bergen
• Mieneke te Hennepe

- Bezoek Tentoonstelling Besmet!
- Algemene ledenvergadering

10e Vergadering (2019)

14 december 2019, 13.00-17.30 uur, Museum Vrolik, AMC (programma).

- Lezingen

Thema: Van Anatomie tot MRI.

• Astrid Fintelman (MSc MA, arts n.p., historicus)
  Introductie inhoudelijk programma
  
• Frans Zonneveld (emeritus-hoogleraar medische beeldvormende technieken, UMC Utrecht)
  Coupe Anatomie en beeldvorming
  
  Samenvatting

  Een goed voorbeeld van een andere kijk op de anatomie is de omwenteling van twee dimensionale conventionele beelden naar de drie dimensionale projecties. In de radiologie is deze omslag prachtig zichtbaar met de komst van de echografie, de CT- en de MRI-techniek, die gedetailleerde dwarsdoorsneden van anatomische structuren mogelijk maakten. Prof dr. ir Frans Zonneveld geeft een mooi historisch overzicht van de coupe-anatomie voordat er sprake is van coupe-beeldvorming. Hij laat zien dat er ook voor de komst van de radiologische 3-D technieken een interessante coupe-anatomie bestond en neemt ons mee langs Da Vinci (1489) en De Riemer (1818), naar de anatomische atlas uit 1923  van Eycleshymer en Shoemaker en latere coupe-anatomische technieken en inzichten.
• Bernadette de Bakker (UD Afdeling Medische Biologie, sectie Klinische Anatomie & Embryologie, AMC)
  Van MRI naar Anatomie. De ontwikkeling van een 3D foetale anatomieatlas
  Samenvatting

  Dr. Bernadette de Bakker sluit aan op de geschiedenis van de coupe-anatomie en verhaalt hoe de afdeling Medische Biologie sectie Klinische Anatomie & Embryologie, van 2-dimensionale (2D) histologische coupes van 34 menselijke embryo’s uit de historische Carnegie-collectie in Washington DC een 3D Atlas van de humane embryologie heeft gecreëerd (De Bakker et al. Science, 2016). Deze 3D atlas omvat alle ontwikkelende orgaanstelsels tot en met de 10^de zwangerschapsweek.
• Henri de Bakker (staflid en neuroradioloog Groene Hartziekenhuis Gouda)
  Forensische radiologie
  Samenvatting

  Als forensisch radioloog reconstrueert Henri de Bakker, net als een medisch historicus, een gebeurtenis die in het verleden ligt. Dit onderzoek wordt niet met geschreven bronnen verricht maar met behulp van beeldvormende technieken. Al kort na de ontdekking van de röntgenstralen in 1895, werd in de rechtszaal gebruik gemaakt van de radiologie, waar een röntgenfoto werd getoond met daarop een kogel in een been. Het duurde echter tot de laatste millenniumwisseling, dat er een meer gestructureerde samenwerking ontstond tussen de forensisch patholoog en de radioloog. In die tijd bracht radioloog Brogdon het eerste leerboek van forensische radiologie uit en was patholoog Michel Thali begonnen met het vervaardigen van een CT-scan van een dodelijk slachtoffer voorafgaande aan een gerechtelijke sectie. Hiermee was de ‘Virtopsy ’ geboren. De samenwerking tussen een forensisch patholoog en spreker heeft ertoe geleid dat er een grote database is opgebouwd van casus waarbij er sprake leek te zijn van geweld op de hals.
• Laurens De Rooy (conservator en directeur van Museum Vrolik, AMC)
  Introductie op Museum Vrolik

- Museumbezoek
- Algemene ledenvergadering

xxxxxxx

9e Vergadering (2019)

13 april 2019, 12.45-17.30 uur, Boothzaal, Universiteitsbibliotheek Utrecht (programma).
Eerste Lustrum NVMG

- Lezingen

Thema: Nieuwe (ver)gezichten in de medische geschiedenis in Nederland

• Reina de Raat, voorzitter NVMG
  Feestrede bij eerste lustrum
  
• Manon Parry (bijzonder hoogleraar medische geschiedenis VU)
  Who Cares? Medical History Subjects, Objects, and Audiences
  
  Samenvatting

  In this presentation, Manon Parry will discuss some of the uses of medical history, drawing on her work curating exhibitions and other public projects. Using examples from her current research on the social relevance of medical museums across Europe, she will consider trends shaping the collection and interpretation of medical heritage, and the appeal of this past for diverse audiences today.
• Marlène Cornelis (geneeskundestudente Erasmus MC, masteropleiding History of Medicine Glasgow)
  Vrouwelijke dokters aan het Front: ‘het gewonnen terrein verloren’
  
  Samenvatting

  Met het uitbreken van de Grote Oorlog richtte Dr Elsie Inglis uit Edinburgh de Scottish Women’s hospitals for Foreign Service op, een volledig door vrouwen bemande organisatie die gedurende de oorlog een veertiental veldhospitalen oprichtte in heel Europa. Deze heldinnen, die voor het eerst ook volwassen mannen behandelden, verlegden de grenzen van de vrouwelijke arts. Maar hoe verging het hen na de wapenstilstand? Een retrospectieve cohortstudie uit primaire bronnen. Zie het Nieuwsarchief voor een uitvoeriger verslag: (verwijzing).
• Ruben Verwaal (conservator medische collecties Erasmus MC)
  Gezond verleden: De betekenis van erfgoed voor het Erasmus MC.
  

- Algemene ledenvergadering

Zie het verslag (volgt).

8e Vergadering (2018)

10 november 2018, 13.00-17.00 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).

- Lezingen

Thema: Over medische experimenten

Zie de video-opnames, voor zover beschikbaar (link)

• Reina de Raat en Timo Bolt
  Opening en introductie
  
• Noortje Jacobs
  Ethiek commissies. Het reguleren van experimenten met mensen, 1945-2000
  
• Mart van Lieburg
  De geschiedenis van het experimenteren met kinderen
  
• Huib Schellekens
  De clinical trial, personalised medicine en de magistrale bereiding
  

- Algemene ledenvergadering

xxxxxxxxxx

7e Vergadering (2018)

7 april 2018, 10.00-16.00, Universiteitsbibliotheek Utrecht (programma).

- Lezingen

• Ralf Futselaar
  Voedsel en Oorlog: medici en historici over de voeding in bezet Nederland 1945-2018
  
  Samenvatting

  De voedselvoorziening in Nederland tijdens de bezetting spreekt zeer tot de verbeelding. Wat er precies waar is van de talrijke verhalen die tijdgenoten en populaire media nog regelmatig opdissen over de tulpenbollen, hongertochten en ander leed is onder historici echter behoorlijk controversieel. Terwijl zij kibbelen, wordt door medici veel onderzoek gepubliceerd dat ondervoeding tijdens de bezettingsjaren als casus gebruikt, doorgaans zonder veel acht te slaan op wat recent historisch onderzoek uitwijst. Is dat wel verstandig? En wie moet er nu naar wie leren luisteren?
• Anne van Mourik (NIOD instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies)
  'Want wij zijn ook maar mensen'. Vrijwilligers van het Nederlandse Rode Kruis tijdens de Duitse bezetting
  
  Samenvatting

  Na de Duitse inval verzorgden artsen en vrijwilligers van het Nederlandse Rode Kruis gewonde soldaten van beide strijdende partijen. Maar tijdens de bezetting gaven zij ook geneeskundige hulp aan burgers. Hoe was de hulpverlening bij ‘calamiteiten’ – vooral bombardementen – georganiseerd en met welke medische problemen werden zij tijdens en direct na de bezetting geconfronteerd? En hoe gingen Rode Kruisartsen om met dilemma’s die voortkwamen uit het Rode Kruisbeginsel om zowel voor vriend als voor vijand klaar te staan?

6e Vergadering (2017)

18 november 2017, 13.30-17.00 uur, Universiteitsmuseum Utrecht (programma).

- Lezingen

• Dr. Katell Leveant
  Misselijke zotten in een beroerde wereld: de betekenis van ziektes in de middeleeuwse vrolijke cultuur
• Prof. dr. Frits van Oostrom
  Mediëvistiek en medische geschiedenis: gewapende vrede of dialoog?

- Algemene ledenvergadering

xxxxxx

5e Vergadering (2016)

8 april 2017, 10.00-16.00 uur, Trefpunt MGN (Urk).

Zie het programma en het fotoverslag.

- Lezingen

Thema: Tussen Dekker en Hoogervorst. De eerste poging ….

Zie de video-opnames, voor zover beschikbaar (link)

• Dr. Robert Vonk, Een stelsel gemaakt van takjes en twijgjes. Over 100 jaar worsteling tussen recht en schade in een publiek-privaat zorgverzekeringssyteem
• Hans Simons, Persoonlijke lessen van toen voor nu

- Algemene ledenvergadering

xxxxxxx

4e Vergadering (2016)

12 november 2016, 14.00-17.00 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).

- Lezingen

Thema: Passie en professie

Zie de video-opname, voor zover beschikbaar (link)

• Bert Keizer
  Over de nutteloosheid van medische geschiedenis
  Deze lezing kan men nalezen, met de daarop volgende reacties en commentaren

- Algemene ledenvergadering

xxxxxx

3e Vergadering (2016)

23 april 2016, 14.00-17.00 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).

- Lezing (zie de oprichtingsvergadering)

Zie de video-opname, voor zover beschikbaar (link)

• Klaas Marck (dr. K. W. Marck), voormalig plastisch chirurg
  Noma: van waterkanker tot schending van de mensenrechten

- Algemene ledenvergadering

xxxxxxxxxx

2e Vergadering (2015)

10 oktober 2015, 10.00-15.30 uur, Trefpunt MGN (Urk) (programma).
In combinatie met de 'Vriendendag' van het Trefpunt.

Zie de video-opnames, voor zover beschikbaar (link)

- Lezing

• Anton van Hooff (dr. A.J.L. van Hooff), classicus
  Asklepios en Thanatos, de antieke arts en de dood
  

- Algemene ledenvergadering

xxxxxxxx

Oprichtingsvergadering (2015)

19 maart 2015, 13.30-14.30, Trefpunt MGN (Urk) (programma).

- Lezing

Zie de video-opname, voor zover beschikbaar (link)

• Klaas Marck (dr. K. W. Marck), voormalig plastisch chirurg
  Noma: van waterkanker tot schending van de mensenrechten
  Deze lezing kon door omstandigheden niet worden gehouden: zie de ALV van 23 april 2016.

- Algemene ledenvergadering

xxxxxxxx