Lezingen en bijeenkomsten

In chronologische volgorde (nieuw-oud)

2024 (Excursie)

• 
• Verslag van het bezoek aan het Pathologisch-Anatomisch Museum 'Jan van den Tweel' en het Museum Bleulandinum
  Zie ook de pdf van de Powerpoint.
  Het maximale aantal van 18 deelnemers bezocht in het Academisch Medisch Centrum Utrecht twee exclusieve collecties, begeleid door klinisch patholoog Trudy Jonges en prosector Willem van Wolferen. Het bezoek werd buitengewoon positief beoordeeld als een zeer geslaagde en interessante excursie.
  Lees meer

  Beide musea zijn alleen op afspraak te bezoeken. Het van den Tweel museum op de pathologie eert professor Jan van den Tweel (1942-2020), een inspirerend opleider die zich ook internationaal heeft ingezet voor de medische historie. De collectie bestaat uit pathologisch anatomische preparaten, deels nog afkomstig uit de archieven van het oude pathologie instituut aan de Catharijnesingel. Collecties anatomische preparaten zijn op zich uniek omdat weefsels aan ontbinding onderhevig zijn en dus alleen gefixeerd bewaard kunnen worden. Pathologie preparaten zijn nog zeldzamer. De collectie toont onder meer stadia van ziekten en aandoeningen die tegenwoordig niet meer in die omvang gezien worden, dankzij verbeterde therapie en vroege opsporing.
  Het museum Bleulandinum eert anatomie hoogleraar Bleuland (1756-1838) en zijn prosector Petrus Koning. Bleuland verkocht zijn anatomische collectie aan koning Willem I die, op zijn beurt, de collectie schonk aan het Utrechts Universiteitsmuseum. De wasmodellen van Petrus Koning (1787-1834), vervaardigt voor het anatomisch onderwijs, geven de anatomie zeer correct weer. De modellen zijn recent professioneel gerestaureerd en behoren tot het nationaal erfgoed. In de collectie bevinden zich ook enkele topstukken van Ruysch (1638-1731), die een grote collectie van zijn preparaten verkocht aan Czaar Peter de Grote en die nog in Sint-Petersburg bewaard worden. Ook werden drie fraaie, groot formaat anatomische atlassen van de Leidse hoogleraar Albinus (1697-1770) getoond met kunstige anatomische figuren in Italiaanse landschappen of omringt door exotische dieren als een neushoorn. Trudy Jonges refereerde over de centrale plaats die de patholoog in het klinisch behandelteam inneemt en over de ontstaanswijze van het museum, dat in 2022 geopend is. Willen van Wolferen hield een voordracht over ‘body snatchers’ waarbij met name de misstanden in het Verenigd Koninkrijk aan bod kwamen. Marga Spil kon hier naadloos op aansluiten met haar Trefpunt publicatie ‘Lijkennood’, waarin ze onderzocht hoe de universiteiten aan lichamen voor de anatomie kwamen. De presentatie van Eric Prins over verzamelingen en het Boek der Natuur is als pdf bijgevoegd. Bij elkaar kwam deze excursie dag meer dan 300 jaar anatomische en pathologische geschiedenis aan bod. De foto's van de bijeenkomst zjn gemaakt door Eric Prins.

Foto's

2024

Thema: Van oude ziektes, de dingen die voorbijgaan

• Petrie Roodbol (voorzitter)
  Welkomstwoord
• Timo Bolt
  Wijzigende concepten van ziekte en gezondheid
• Toine Pieters
  Geneesmiddel reclames 1800-2021, medicijnen die verdwenen
• Rien Vermeulen (namens Matthé Burger)
  Hysterie, een diagnose die verdween
• Mart van Lieburg
  De historische atlas van de ziekten in Nederland: het Thijssenproject (1824).

- Foto's

• 
• Timo Bolt (Erasmus MC), Wijzigende concepten van ziekte en gezondheid. In de loop van de tijd kan een ziekte zich anders gaan manifesteren en verandert het inzicht alsook de maatschappelijke perceptie van de ziekte. Moderne voorbeelden zijn HIV-infectie en kanker. Het natuurlijk beloop van een ziekte kan geheel uit het zicht verdwijnen. Door verbeterde therapie verandert het beeld van acuut levensbedreigend in een chronische aandoening. Maatschappelijke veranderingen uiten zich in de verschuiving van therapie naar vroege opsporing en vervolgens naar preventie en risico reductie.

• 
• Toine Pieters (Universiteit Utrecht), onderzocht geneesmiddel reclames uit een ruime periode van 1800-2021 en nam ons mee naar het damesblad Margriet, maar ook het NTvG en toonde dat de reclames sterk rolbevestigend waren. Aandoeningen als ‘vrouwenvermoeidheid’  werden achtereenvolgend bestreden met opiaten, barbituraten en benzodiazepines.

• 
• Rien Vermeulen (mede namens Matthé Burger), Hysterie, een diagnose die verdween. Opmerkelijk in dit verhaal zijn de uitgebreide en exacte criteria waaraan de diagnose hysterie moest voldoen en de wisselende frequentie waarmee dit beeld werd gezien. Ziekten waarvan geen anatomisch substraat aantoonbaar is kunnen echter zeer invaliderend en stigmatiserend zijn en worden tegenwoordig behandeld als functionele neurologische stoornissen, zoals beschreven in zijn boek ‘tussen de oren’.

• 
• Mart van Lieburg (TMGN), De historische atlas van de ziekten in Nederland: het Thijssen-project (1824).

2023

2022

2021

2020

Opnames van de lezingen, gehouden in Museum Boerhaave.

2018

2017

2016